گذار از کشاورزی رایج به ارگانیک (زیستی)

در حال گذار به ارگانیک

زمانی که کشاورزان از نظام رایج به ارگانیک (زیستی) روی می‌آورند، فرآیند گذار یا Transition رخ می‌دهد. ممکن است این فرآیند طولانی و مشکل باشد. گذار به ارگانیک موفق، ضمن اینکه مستلزم تغییر در عملیات کشاورزی است، تغییر در دیدگاه‌های کشاورزان را نیز می‌طلبد. کشاورزان ارگانیک (زیستی)، مزرعه را به منزله‌ی یک نظام پیچیده می‌بینند که هر بخش آن به بخش‌های دیگر، وابسته است و هربخش از مزرعه به نوبه خود کل مزرعه و درنتیجه کل بوم نظام را، تحت تأثیر قرار می‌دهد. تأکید کشاورزان ارگانیک (زیستی) برسلامت و تعادل عناصر غذایی خاک، بیشتر از نیازهای غذایی گیاهان می‌باشد.

دوره‌ی تغییر

برخی کشاورزان به دنبال این هستند که کل مزرعه را درطول یک روز به مزرعه ارگانیک (زیستی) تبدیل کنند. این امر هیچ‌گاه توصیه نمی‌شود، زیرا کشاورزان، مدت زمانی را برای آموختن مهارت‌های جدید نیاز دارند و مدت زمانی نیز برای بازسازی و احیای خاک نیاز است. پیشنهاد ما به کشاورزان این است که به تدریج در مسیر گذار به ارگانیک پیش رفته و بخش‌های مزرعه را در طی مراحل مختلف تغییر دهند. برخی کشاورزان، در طی 10 سال کل مزرعه را تغییر داده‌اند. برخی سریع‌تر عمل کرده و با نظام جدید و روش‌های متفاوت مدیریت، سریع‌تر سازگار و همسو شده‌اند.

گذار تدریجی باعث حفظ تولید و به حداقل رساندن مخاطرات مالی می‌شود. برخی کشاورزان، کاهش عملکرد محصول را طی دوره‌ی گذار گزارش کرده‌اند. کاهش عملکرد در برخی محصولات (مثل ذرت، برخی میوه‌ها و انواع سبزی‌ها) نسبت به دیگر محصولات (گیاهان علوفه‌ای، جو و شبدر قرمز) بیشتر است. کاهش عملکردها بیشتر زمانی رخ می‌دهد که ترکیبات شیمیایی به‌طور ناگهانی از زمینی که برای طولانی مدت با کودهای شیمیایی و آفت‌کش‌ها کشت و کار می‌شده‌اند حذف شوند.

براساس استانداردهای کشاورزی ارگانیک (زیستی) کانادا، باید حداقل سه سال (36 ماه) از کاربرد هر ماده‌ی ممنوع (غیر مجاز) روی زمین گذشته باشد تا براساس این زمان، محصولات گواهی ارگانیک (زیستی) را دریافت نمایند. مواد ممنوع شامل کودهای شیمیایی، آفت‌کش‌ها، محصولات مهندسی ژنتیک و هر ماده‌ی دیگری که در فهرست مواد مجاز نیست، می‌باشند. طی این مدت، مابه التفاوت قیمت‌ها پرداخت نمی‌شود. نباید برای ادامه‌ی فعالیت مزرعه به چنین مابه التفاوت‌هایی چشم داشت و یا متکی بود. با وجود که در این مرحله هزینه نهاده‌ها کمتر خواهد بود احتمال دارد برای ایجاد نظام‌های زراعی متنوع‌تر و عملیات مدیریتی جدید به خرید ماشین ابزار و تجهیزات تازه نیاز باشد که هزینه‌هایی به‌دنبال دارد.

مشکلات مربوط به دوره‌ی گذار

وضعیت مزرعه تعیین کننده‌ی چگونگی دوره‌ی گذار خواهد بود. اگر مواد آلی خاک کم بوده و به‌شدت فشرده شده باشد، اولین قدم احیای آن است. فقط زمانی که خاک اصلاح گردیده باشد، شما می‌توانید پاسخ قابل قبولی در روش‌های مدیریت ارگانیک (زیستی) دریافت کنید. تناوب زراعی مناسب، کود سبز و کاربرد کمپوست، خاک را اصلاح خواهد کرد.

طی دوره‌ی گذار، مشکلات ویژه‌ای ظاهر می‌شود: علف‌های هرز و آفات طی دوره‌ی گذار که علف‌کش‌ها و آفت‌کش‌ها حذف می‌شوند، مشکل‌ساز خواهند بود. این موارد معمولاً تنها مشکلات کوتاه مدت هستند. کشاورزان ارگانیک (زیستی) که مهارت بالایی داشته باشند، می‌توانند بر این مشکلات غلبه کنند.

اشتباه عموم کشاورزان طی دوره‌ی گذار، نگرانی در مورد کافی بودن نیتروژن است که باعث می‌شود ناآگاهانه و به مقدار زیاد کود دامی یا نهاده‌های ارگانیک (زیستی) را به کار ببرند. نیتروژن اضافی بدون در نظر گرفتن منبع آن، باعث توقف و جلوگیری از فعالیت ارگانیک (زیستی) خاک و کاهش تثبیت نیتروژن در بقولات می‌شود. نیتروژن قابل دسترس سبب برتری علف‌های هرز در رقابت با محصولات زراعی می‌شود و شیوع آفات و بیماری‌ها را افزایش می‌دهد.

با وجود آن‌که زراعت ارگانیک (زیستی) بدون دام امکان‌پذیر است، اما حضور دام، مدیریت خاک را تا حد زیادی تسهیل می‌کند و وابستگی به کودهای خریداری شده را کاهش می‌دهد. چرخه عناصر غذایی و انرژی ازطریق دام به این معنی است که کشاورزان می‌توانند هم منبع درآمدی داشته و هم از تخلیه ذخایر عناصر غذایی در مزرعه جلوگیری کنند. اگر کود دامی دردسترس نباشد، کشاورزانی که گیاهان غیر علوفه‌ای می‌کارند، براستفاده از بقایای گیاهی حاصل از کود سبز و گیاهان پوششی در تناوب، تأکید می‌کنند تا مواد آلی خاک را بهبود بخشند. این کشاورزان باید به آزمایش‌های خاک برای تعیین نیازهای ویژه خاک و کاربرد موادی مثل پودر سنگ و نهاده‌های خارجی مانند کمپوست یا کوددامی، توجه ویژه‌ای داشته باشند. آموختن فنون جدید و آشنایی با محصولات مختلف، اولین شرط مدیریت مزرعه است. مدیریت دوره گذار به ارگانیک آسان نیست و نیازمند مهارت‌های زیادی برای رسیدن به موفقیت است.

برای ایجاد یک نظام ارگانیک (زیستی) باید در آغاز تا حد امکان مطالعه کرد و در کلاس‌های آموزشی و ترویجی شرکت نمود. کشاورزان ارگانیک (زیستی) معمولاً آموزش دیده‌اند تا در این شرایط به یکدیگر کمک کنند. پیوستن به یک سازمان کشاورزی ارگانیک (زیستی) و از همه مهمتر، دیدار با کشاورزانی که دوره گذار به ارگانیک را پشت سر گذاشته‌اند، در موفقیت کشاورزان در این مرحله بسیار تأثیر گذار است.

در برنامه ریزی و ثبت داده‌ها دقت نمایید. بسیاری از کشاورزان از تحقیقات شخصی درون مزرعه خود برای تعیین این که کدام روش مناسب‌تر است، کمک می‌گیرند. اطلاعات حاصل از آزمایش‌های خاک، گیاهان کشت شده، کاربرد کمپوست، عملکرد و مشکلات علف‌های هرز را، می‌توان به طور مستقیم روی نقشه مزرعه، هرسال ثبت کرد تا به‌راحتی دردسترس باشند. طراحی یک تناوب زراعی مناسب برای مزارع، مهم‌ترین بخش نقشه تغییر به سمت کشت ارگانیک (زیستی) خواهد بود.

برگرفته از کتاب اصول کشاورزی زیستی، نوشته‌ی جی والانس، ترجمه، کوچکی، غلامی، مهدوی دامغانی و تبریزی، بخش اول، فصل اول.

خبرگزاری گوکرن