کنترل بیولوژیک آفات

سخن نخست

با افزایش جمعیت جهان،انسان ها برای تامین مواد غذایی شروع به دستکاری اکوسیستم کرده اند و این عمل باعث از بین رفتن توازن طبیعت شده است.

انسان ها در جهت بازده بیشتر محصولات کشاورزی از سموم شیمیایی قوی استفاده می کنند، در صورتی که این سموم علاوه بر اینکه میکروارگانیسم های خاک را از بین می برد تاثیرات جزئی و منفی در خود گیاه بر جای می گذارد که باعث کاهش عملکرد و کندی رشد محصولات می شود و از طریق بافت چربی در تغذیه حیوان وارد زنجیره غذایی انسان می شود.

استفاده بیش از اندازه از سموم شیمیایی در مزارع و باغ ها به منظور تولید محصول بیشتر باعث بروز بیماری های خطرناک و شیوع سرطان های مختلف می شود.

آفات و بیماری های گیاهی همیشه وجود دارند اما در صورت عدم دخالت مستقیم بشر جمعیت آن ها همیشه در حال تعادل و به حد نرمال است، چرا که در طبیعت دشمنان طبیعی وجود دارند و آفات را کنترل می کنند.

کنترل بیولوژیک ممکن است به صورت طبیعی یا با دخالت انسان اتفاق بیفتد که به این نوع کنترل،کنترل بیولوژیک کاربردی اطلاق می شود.

کنترل بیولوژیک:

کنترل بیولوژیک پدیده ای طبیعی است که هدف آن تنظیم جمعیت موجودات می باشد. کنترل بیولوژیک ممکن است به صورت طبیعی یا با دخالت انسان اتفاق بیفتد که به این نوع کنترل،کنترل بیولوژیک کاربردی اطلاق می شود.

تاریخچه علم بیولوژیک :

کنترل بیولوژیک آفت در ایران قدمتی بیش از 50 سال دارد که به کنترل شپشک ها با استفاده از کفشدوزک در شمال باز می گردد این تلاش ها ادامه داشته و در سالهای اخیر مورد توجه بیشتری نیز قرار گرفته است.

روش های مبارزه بیولوژیک:

مبارزه بیولوژیک یعنی استفاده از دشمنان طبیعی (عوامل بیولوژیک) برای کاهش جمعیت یک افت که شامل چند گروه اند ومهمترین آنها عبارتند از :

1- پاراز یتوئیدها:

این دسته انگلها از طریق تخم گذاری روی تخم آفت آن ها را ازبین میبرند، همانند زنبور تریکو گراما که با تخم گذاری روی تخم کرم غوزه آنرا ازبین می برد.

2- میکرو ارگانیسم ها:

میکرو ارگانیسم ها شامل ویروس ،باکتری وقارچ بوده که باعث آلودگی عامل خسارت زا شده و از این طریق آفت را از بین می برند.

3- پارازیت ها:

این عوامل بیولوژیک  با تخم گذاری روی بدن آفت از آن تغذیه و بدین صورت آفت از بین می رود، مانند زنبور براکون که لارو کرم غوزه را ازبین می برد.

4- پرداتورها یا شکارگرها:

این عوامل مستقیماً از آفت تغذیه و آن را ازبین می برند، مثل حشره مفید کفشدوزک که آفت شته را ازبین می برد.

5- استفاده از فرمون ها:

استفاده از تله های فرمونی که نوعی ماده شیمیایی جلب کننده هستند و در تعیین زمان خسارت آفت موثرند.  فرمون ها شامل فرمون جنسی و فرمون تجمعی هستند، که بوسیله فرمون جنسی از طریق جلب حشرات نر و صید آن ها جمعیت نیز کاهش می یابد.

6- روش ژنتیکی:

مثل تکنیک نر عقیمی که با رها سازی حشره عقیم وجفت گیری با حشره ماده جمعیت آفت کاهش می یابد.

کشاورزی ارگانیک و مبارزه بیولوژیک با آفات گامی موثر در کاهش مصرف سموم و حفظ محیط زیست می باشد.